تحقیق در مورد نهج البلاغه از مشهورترين و معتبرترين منابع حديث شيعه است كه به كوشش سيّد رضى

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

دسته بندی : وورد

نوع فایل :  .doc ( قابل ويرايش و آماده پرينت )

تعداد صفحه : 13 صفحه

 قسمتی از متن .doc : 

نهج البلاغه از مشهورترين و معتبرترين منابع حديث شيعه است كه به كوشش سيّد رضى (359 ـ 1 ـ نهج البلاغه حاوى سخنان زيباى 406 ه* ق) گردآورى و تدوين گرديدهنقش نهج البلاغه در فقه نقش نهج البلاغه در فقه اسلامیوتر از سخن خدا معرفى مى شود.2 ـ تنوع موضوعات نهج البلاغه اعجاب برانگيز است، معارف بلند توحيدى ارزشهاى والاى الهى، پند و اندرز و موعظه، بيان و تحليل حوادث سياسى و اجتماعى، دستور كار حكمرانان و توبيخ آنها از جمله مطالب نهج البلاغه است. تاكنون درباره ابعاد مختلف اين كتاب عظيم سخن بسيار گفته شده، بعد عقيدتى، فلسفى، سياسى، اخلاقى، اجتماعى و . . . ولى كمتر از بعد فقهى آن - سخن به ميان آمده است و شايد اين به خاطر آن بوده است كه اين بحثها در سطح عموم نشر مى‏شده و سخن از بعد فقهى آن بايد با فقها گفته شود، و با اصطلاحات مخصوص اين علم، كه طبعا همگان را مفيد نخواهد بود . ولى هم نهج البلاغه از اين نظر غنى است و هم مى‏توان گوشه‏هائى از اين بحث را آن چنان تهيه كرد كه خالى از اصطلاحات پيچيده علمى، و همگان را مفيد باشد . و اين نوشتار به همين منظور تهيه شده است . اسناد روايات نهج البلاغه: با اينكه در نهج البلاغه جمله‏هاى فراوانى پيرامون احكام مختلف فقهى وجود دارد، جمله‏هائى راهگشا و مؤثر، ولى آنچه در درجه اول از نظر فقهى اهميت دارد سند اين خطبه‏ها و نامه‏ها و كلمات است كه بايد با ضوابط و ادله حجيت‏خبر كه در علم اصول آمده است هماهنگ باشد، و بتوان در يك مسئله فقهى مربوط به حلال و حرام روى آن تكيه كرد . مگر در مسائل اخلاقى، اجتماعى، سياسى و عقيدتى اعتبار حجيت‏خبر از نظر سند لازم نيست كه تنها در مسائل فقهى روى آن تكيه مى‏شود؟ در پاسخ بايد گفت: آنچه در مسائل عقيدتى در نهج البلاغه آمده همراه با استدلالات عقلى و فلسفى و قرآنى است، و بايد هم چنين باشد، زيرا اصول اعتقادى تنها از طريق علم و يقين شناخته مى‏شود، نه از طريق خبر واحد و مانند آن . و اين امر در مورد بسيارى از رهنمودهاى سياسى و اجتماعى و مانند آن نيز صادق است . بنابراين، تكيه بر اسناد در اين موارد چندان مطرح نيست . در زمينه مسائل اخلاقى نيز چون اصول اخلاقى از امورى شناخته شده، و هماهنگ با فطرت است، و نقش يك رهبر اخلاقى بيشتر جايگزين كردن اين اصول در روح پيروان، و ايجاد انگيزه‏هاى پذيرش، و حركت‏به سوى آن است و نه تعليم اين اصول، لذا در اين زمينه نيز مسئله سند حديث چندان مطرح نيست . مخصوصا در مواردى كه اصول اخلاقى از مرز واجب و حرام درمى‏گذرد و شكل «مستحب‏» را به خود مى‏گيرد كه بنابر اصل معروف «تسامح در ادله سنن‏» در ميان علماى اصول، مطلب واضحتر خواهد بود . اما در مورد مسائل فقهى مخصوصا آنچه به احكام تعبدى واجب و حرام باز مى‏گردد چاره‏اى جز يافتن يك سند معتبر نيست، و گرنه دلالت هر اندازه قوى باشد با فقدان سند قابل اعتماد، كارى از پيش نمى‏رود . بنابراين، نقش اعتبار سند در مسائل فقهى ظاهرتر و سرنوشت‏سازتر است، هر چند اين مساله در ساير موارد نيز داراى اهميت است . براى راه يافتن به اعتبار سند يك حديث راههاى شناخته شده‏اى در پيش است: 1 - معتبر بودن تمام رجال سند يك حديث، مثلا اگر حديثى را مرحوم كلينى در كتاب كافى نقل كرده و ميان او و امام صادق (ع) كه گوينده اصلى حديث است، پنج نفر واسطه هستند بايد تمام اين پنج نفر افراد معتبر و موثق بوده باشند، كه اين كار معمولا با مراجعه به كتب علم رجال - كه مخصوصا براى همين هدف تدوين شده - انجام مى‏گيرد و پس از مراجعه به اين كتب مى‏بينيم كه مثلا تمام رجال سند اين حديث افراد عادل، ثقه، معتبر و شناخته شده‏اند . اما با نهايت تاسف مرحوم سيد رضى «قدس سره‏الشريف‏» گردآورنده بزرگ «نهج البلاغه‏» عنايتى به اين امر نكرده، و اسناد اين خطبه‏ها و نامه‏ها و كلمات قصار را نياورده است، و در نتيجه نهج البلاغه به صورت احاديث مرسل درآمده است . هر چند - چنانكه خواهيم ديد - طرق ديگرى براى اثبات اعتبار اسناد اين اثر عظيم اسلامى در دست داريم، و شايد مرحوم سيد رضى هم به همين دليل، عنايتى به جمع اسناد آن نكرده، و يا به خاطر وجود دلائل متقن در لابلاى عبارات نهج البلاغه خود را مستغنى از اين معنى مى‏دانسته و مسائل مطروح در آن را بى‏نياز از سند مى‏شمرده است . به هر حال اين موضوع مربوط به گذشته و عصر مرحوم سيدرضى «رحمة الله عليه‏» است . 2 - راه ديگرى كه براى سند يك حديث مورد استفاده قرار مى‏گيرد، به اصطلاح «عرضه كردن بر كتاب الله‏» است، يعنى حديث را با متن قرآن كه اصلى‏ترين و قطعى‏ترين سند اسلامى است مقايسه مى‏كنيم اگر با آن هماهنگ بود آن را معتبر مى‏شمريم . اين روشى است كه در احاديث متعددى از معصومين عليهم السلام به ما رسيده است . (1) استفاده از اين روش در مورد بسيارى از احاديث نهج‏البلاغه كاملا ميسر است . چرا كه هماهنگى عجيبى ميان محتواى نهج البلاغه و آيات قرآنى مى‏بينيم . گويى هر دو يك مطلب است‏با دو عبارت: يكى نظم و «كلام خالق‏» و ديگرى «كلام مخلوق‏» و هر دو در اوج فصاحت، در نهايت انسجام و بلاغت، و در كمال دقت و نظم ظرافت . 3 - راه سوم تشخيص چگونگى سند يك حديث‏يا يك كتاب، «شهرت آن در ميان اصحاب‏» و علما و بزرگان دين است، كه اگر معيار اين باشد، اين كتاب نفيس اسلامى در اوج شهرت در ميان همه علما است، و همگى با ديده عظمت‏به آن مى‏نگرند و پيوسته در كلمات خود به مطالب مختلف آن استناد مى‏جويند و روى آن تكيه مى‏كنند، استنادى كه بيانگر اعتماد آنها به اين كتاب والاقدر اسلامى است . 4 - راه ديگر براى رسيدن به اعتبار سند يك حديث‏يا يك كتاب، «علو مضمون‏» است . مراد از «علو مضمون‏» آن است كه محتوا و مضمون حديث‏به قدرى عالى و در سطح بالا باشد كه نتوان احتمال داد از غير معصوم صادر شده باشد و اين معنى در كلمات فقهاى بزرگ درباره بعضى از روايات برجسته و عالى مضمون كه ظاهرا سند معتبرى از آن در دست نيست گفته شده است . مثلا مرحوم شيخ اعظم علامه انصارى در كتاب «رسائل‏» در بحث‏حجيت‏خبر واحد هنگامى كه به حديث معروف امام حسن عسكرى (ع) در مورد «تقليد مذموم و تقليد مطلوب‏» مى‏رسد، مى‏گويد اين حديث (گر چه حديث مرسلى است، ولى آثار صدق از آن ظاهر و آشكار است، بنابراين نياز به بررسى سند آن نيست) و فقيه بزرگ معاصر مرحوم آية‏الله بروجردى در بحث نماز جمعه هنگامى كه سخن به بعضى از فقرات دعاى صحيفه سجاديه كه با مسئله نماز جمعه ارتباط دارد، رسيدند، در درسشان مى‏فرمودند گرچه صحيفه سجاديه (به عقيده بعضى) با سلسله اسنادى طبق موازين معروف رجال به دست ما نرسيده اما محتوى و مضمون آن به قدرى عالى و برجسته و والاست كه صدور آن از غير معصوم محتمل نيست . و به راستى اين چنين است، چه كسى غير از امام معصوم كه علمش از اقيانوس وحى و نبوت سرچشمه گرفته توانايى دارد چنين مضامينى را در دعا به كار برد؟ مطلب در صحيفه سجاديه آنقدر بالا و شگفت‏انگيز و روح پرور و فصيح و بليغ است كه از توان انسان عادى خارج است . همين معنى درباره محتواى نهج البلاغه به طرز عجيبى حكمفرماست زيرا بلندى فوق‏العاده مطالب، مخصوصا در خطبه‏ها، فصاحت و بلاغت‏شگفت‏انگيز عبارات، نشان مى‏دهد كه از سرچشمه‏اى در كنار سرچشمه قرآن سيراب شده و از مقام ولايتى مدد گرفته كه تالى تلو

عمومی و آزاد

فایل های جدید